Myśląc o wizerunkowym znaczeniu dyplomacji sportowej, najczęściej bierze się pod uwagę typowe narzędzia, takie jak organizacja wydarzeń sportowych czy osiąganie sukcesów w międzynarodowym sporcie zgodnie z duchem tzw. nacjonalizmu sportowego. Narzędzi dyplomacji sportowej jest oczywiście znacznie więcej. Państwa napotykające problemy z uznaniem międzynarodowym mogą zabiegać o możliwość udziału w międzynarodowych imprezach sportowych. Jednym ze słabiej zbadanych narzędzi jest prezentowanie sportu w różnych kontekstach w pawilonach narodowych podczas Światowego Expo. W niniejszym tekście przedstawiamy, jak wyglądało to podczas Expo Dubaj 2020.
Expo w Dubaju, które miało pierwotnie odbyć się w 2020 roku, ale zostało przełożone na lata 2021-2022 z powodu pandemii COVID-19. World Expo to jedno z największych globalnych wydarzeń. W przeciwieństwie do innych wielkich wydarzeń, w trakcie Expo promocja państw odbywa się w mniejszym stopniu poprzez media, a przede wszystkim poprzez bezpośrednie doświadczenia odwiedzających. W trakcie Expo poprzez pawilony narodowe państwa prezentują swoje osiągnięcia, kulturę i innowacje. Jednym z prezentowanych motywów jest także sport.
Podczas Expo 2020 sport nie był głównym tematem prezentowanym w większości pawilonów narodowych, jednak wiele krajów zdecydowało się go wykorzystać w różnych kontekstach. Do najczęściej podejmowanych motywów należały osiągnięcia w sporcie elitarnym, organizowanie wydarzeń sportowych, prezentowanie lokalnych sportów i festiwali, aktywne uczestnictwo w sporcie, oraz zasoby jeśli chodzi o infrastrukturę i turystykę sportową.
Osiągnięcia w sporcie elitarnym
Niektóre kraje, jak Urugwaj, uczyniły sport centralnym punktem swoich pawilonów, prezentując osiągnięcia w piłce nożnej. W pawilonie znalazła się piłka używana w pierwszych mistrzostwach świata w 1930 roku oraz interaktywna gra, w której odwiedzający mogli spróbować strzelić gola. Jamajka prezentowała swoje gwiazdy sportu, w szczególności w lekkoatletyce, takie jak Usain Bolt, podkreślając znaczenie sportu dla tożsamości narodowej i gospodarki kraju. Pawilon Słowenii prezentował osiągnięcia swoich sportowców, takich jak Tadej Pogačar, zwycięzca Tour de France, podkreślając tym samym, jak ważny jest sport w budowaniu wizerunku małych krajów na arenie międzynarodowej.
Organizowanie wydarzeń sportowych
Kraje takie jak Azerbejdżan promowały swoją zdolność do organizacji międzynarodowych wydarzeń sportowych, takich jak Formuła 1, mistrzostwa Europy w piłce nożnej, czy Igrzyska Europejskie, co miało na celu podkreślenie ich rosnącej roli na arenie międzynarodowej.
Lokalne sporty i festiwale
Wiele krajów zaprezentowało swoje tradycyjne sporty, aby ukazać unikalne dziedzictwo kulturowe. Na przykład Japonia pokazała sumo jako część swojej narodowej tożsamości, a Tajlandia promowała Muay Thai, który stał się symbolem ich narodowej kultury.
Aktywne społeczeństwo
Niektóre pawilony, jak ten australijski, skupiły się na sportowym stylu życia społeczeństwa, promując wartości zdrowego stylu życia i integracji społecznej. Australia zorganizowała nawet kompleks sportowy przy swoim pawilonie, gdzie odbywały się różne wydarzenia sportowe dla odwiedzających, co miało na celu pokazanie Australii jako kraju o silnej tradycji sportowej.
Infrastruktura sportowa i turystyka sportowa
Monako i inne kraje podkreślały swoje światowej klasy obiekty sportowe oraz możliwości uprawiania sportu, co miało stanowić zasób przyciągający turystów. Podobnie, Azerbejdżan promował stadion olimpijski w Baku i tor miejski w tym samym mieście.
Sport na Expo 2020 w Dubaju został wykorzystany jako narzędzie budowania wizerunku i promocji krajów. Choć zazwyczaj nie był głównym tematem prezentowanym w poszczególnych pawilonach, odegrał zauważalną rolę w przyciąganiu uwagi międzynarodowej publiczności. Warto zauważyć, że niektóre kraje, które intensywnie wykorzystują sport w swojej polityce zagranicznej, takie jak Chiny czy Rosja, zredukowały jego obecność w swoich pawilonach. Może to wynikać z chęci uniknięcia kontrowersji związanych z polityką sportową lub skupienia na głównych tematach Expo 2020, takich jak zrównoważony rozwój.
Mniejsze kraje, które mają mniej możliwości do zaprezentowania się na arenie międzynarodowej, chętnie wykorzystały swoje osiągnięcia sportowe jako narzędzie dyplomatyczne. Sport, nawet w kontekście wydarzenia niezwiązanego bezpośrednio z rywalizacją sportową, jakim jest Expo, okazał się narzędziem w budowaniu międzynarodowego wizerunku kraju. W sumie, 63 kraje (około 33% wszystkich uczestniczących państw) zdecydowały się na wykorzystanie sportu w różnym stopniu, co pokazuje jego rolę jako część “miękkiej siły” w arsenale dyplomatycznym państw.
Więcej na temat sportu w pawilonach narodowych na Expo 2020 w Dubaju można przeczytać w artykule Michała Kobiereckiego (Uniwersytet Łódzki, Polski Instytut Dyplomacji Sportowej): https://link.springer.com/article/10.1057/s41254-023-00294-6