Na 142. Sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego w Paryżu wybrani zostali gospodarze zimowych igrzysk olimpijskich w 2030 oraz 2034 roku. Są to odpowiednio kandydatury Alp Francuskich oraz Salt Lake City-Utah. I wszystko byłoby w porządku, gdyby nie fakt, że w tle tych wyborów dostrzec można niepokojące sygnały.
Alpy Francuskie wybrane warunkowo
Chciałoby się myśleć, że wybór Alp Francuskich na gospodarza igrzysk jest wynikiem wielomiesięcznej batalii lobbystycznej między kilkoma kandydaturami. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy mówiło się o pomysłach organizacji zimowych igrzysk w 2030 roku w Salt Lake City, w Alpach Francuskich, w Vancouver, w Barcelonie i Saragossie w Pirenejach, w Sztokholnie-Åre czy w kilku kantonach Szwajcarii. W przestrzeni publicznej nie pojawiało się wiele konkretów i tak naprawdę tylko pierwsze dwie propozycje gospodarzy zimowych igrzysk były poważniej rozważane przez Komisję Przyszłych Gospodarzy z ramienia MKOl. Formalnie Alpy Francuskie złożyły kandydaturę w lipcu 2023 roku. Podczas drugiego dnia 142. Sesji MKOl w Paryżu wybór Alp Francuskich został zatwierdzony mimo naruszenia zasad Karty Olimpijskiej.
Jak zauważa analityk oraz komentator Ruchu Olimpijskiego Jens Weinreich na łamach The Inquisitor punkty 3 oraz 4 reguły nr 33 nie zostały dopełnione.
Czyli:
33.3 – Rząd narodowy kraju zgłaszającego jakąkolwiek kandydaturę musi przedłożyć MKOl-owi prawnie wiążący instrument, na mocy którego wspomniany rząd zobowiązuje się i gwarantuje, że kraj i jego władze publiczne będą przestrzegać oraz szanować Kartę Olimpijską.
W istocie oznacza to deklarację polityczną gwarantującą realizację zobowiązania, a także potwierdzenie wsparcia finansowego koniecznego dla organizacji igrzysk.
33.4 – Wybory gospodarza igrzysk olimpijskich odbywają się w państwie nieskładającym kandydatury do organizacji danych igrzysk.
Zatem wybór Alp Francuskich nie powinien odbywać się na Sesji MKOl trwającej we Francji. A ów wybór został dokonany w Paryżu. Zasada ta w swym założeniu ma chronić proces wyboru gospodarza przed nieetycznym lobbingiem na rzecz gospodarza danej Sesji MKOl.
Co nam to mówi? Przede wszystkim to, że w momencie poważnego kryzysu MKOl jest w stanie nagiąć własne zasady, by dany kryzys oddalić. Co na pewno nie oznacza, że te trudności są skutecznie zlikwidowane, a jedynie odroczone.
MKOl jest świadomy naruszenia tych zasad, bowiem sam komunikuje, że wynika to z politycznego impasu, jaki trwa we Francji od czasu wyborów parlamentarnych organizowanych przed igrzyskami w Paryżu. Prezydent Francji Emmanuel Macron, obecny podczas wyboru gospodarza igrzysk 2030, zapewnił, że dotrzyma obietnicy dostarczenia prawnego instrumentu. MKOl na gwarancję organizacji igrzysk złożoną przez premiera Francji czeka do 1 października 2024, natomiast do 1 marca 2025 ma ona zostać ratyfikowana przez francuski parlament1. W obliczu skrajnego podzielenia wpływów politycznych w Zgromadzeniu Narodowym, może to być karkołomne zadanie.
Nie ulega wątpliwości, że pula państw oraz miast/regionów zdolnych do organizacji zimowych igrzysk olimpijskich jest węższa niż w przypadku letnich igrzysk. Nie pomaga w tym postępujące globalne ocieplenie, co odbija się chociażby na naturalnym zaśnieżeniu tradycyjnych narciarskich regionów w Europie. Zgodnie z obecną tendencją, do 2030 roku spodziewać się możemy jeszcze mniejszej warstwy naturalnego śniegu w Alpach. Krytycy organizacji igrzysk we francuskich Alpach, grupa „NO JO”, alarmuje, że nie zostały przeprowadzone dostateczne konsultacje społeczne2. Z kolei w badaniu z października 2023 roku, zleconego przez region Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, wykazano, że 73% ankietowanych osób było pozytywnie nastawionych do organizacji zimowych igrzysk 2030 (44% raczej pozytywnie, 29% bardzo pozytywnie). „NO JO” zarzuca jednak mylne formułowanie pytań, by eksponować pozytywny wynik ankiety3.
Wybór Salt Lake City-Utah w cieniu WADA
Żadna inna kandydatura na gospodarza zimowych igrzysk olimpijskich nie była tak konkretna jak Salt Lake City-Utah. Od ponad 2 lat można było interpretować tę kandydaturę jako faworyta całego procesu. Dla MKOl-u Salt Lake City-Utah stało się niemal błogosławieństwem, bowiem zapewniało przynajmniej jednego pewnego gospodarza w przyszłości. Po drodze wydarzyło się jednak „nieszczęście” z perspektywy MKOl.
Przed igrzyskami olimpijskimi w Tokio w 2021 roku u 23 pływaków z Chin stwierdzono obecność zakazane substancji TMZ w organizmie. Ci jednak wystąpili na igrzyskach w Japonii. Chińska Agencja Antydopingowa (CHINADA) po dokonaniu analizy oświadczyła, iż pływacy zostali nieumyślnie wyeksponowani na ów środek. Światowa Agencja Antydopingowa (WADA) nie uzyskała dowodów nieprawidłowości i przychyliła się do wersji CHINADA4. W tę wersję wydarzeń nie uwierzyli Amerykanie, którzy mocno krytykowali WADA w ostatnich miesiącach. A krytyka WADA jest jednocześnie krytyką MKOl. Dlaczego? Bowiem MKOl oraz WADA są organizacjami „sojuszniczymi” w międzynarodowym sporcie i ściśle ze sobą współpracują. Krytykując WADA, krytykujesz MKOl.
W USA rozpoczęło się federalne dochodzenie FBI w sprawie chińskich pływaków. Sprawa może zostać zbadana w USA na mocy tzw. „ustawy Rodczenkowa”, która umożliwia władzom USA ściganie wszystkich podejrzanych w afery dopingowe. Grigorij Rodczenkow to były szef laboratorium antydopingowego w Rosji, zamieszany w tuszowanie systemowego dopingu w Rosji podczas igrzysk olimpijskich w Soczi w 2014 roku. Po ucieczce do USA stał się sygnalistą i informatorem, opisującym jak funkcjonuje system oszukiwania agencji antydopingowych.
Amerykanie zaczęli kwestionować WADA, jako najważniejszy organ w hierarchii antydopingowej w międzynarodowym sporcie – choć oczywiście potwierdzają jednocześnie pełne zaangażowanie w przestrzeganie Światowego Kodeksu Antydopingowego. Thomas Bach mimo wszystko naciska na uznanie WADA, jako jedynego autorytetu w kwestiach antydopingowych i jednocześnie nalega, by komitet organizacyjny igrzysk w 2034 roku wpłynął na zamknięcie śledztwa – do umowy dodano specjalną klauzulę. Spencer Cox – gubernator stanu Utah (republikanin) – obiecał lobbować na rzecz takiego rozwiązania u prezydenta USA oraz w Kongresie5.
Co istotne – MKOl zastrzega sobie, że jeśli tego procesu nie uda się zastopować wewnątrz USA, to może odebrać prawo organizacji igrzysk Salt Lake City-Utah w 2034 roku.
Pewne jest, że w tym przypadku MKOl dokonał wyboru z konieczności, bowiem nie było innej tak konkretnej kandydatury. Nie ulega jednak wątpliwości, że MKOl stosuje mało etyczne zabiegi, by wpłynąć na proces dyskredytujący WADA. Podczas drugiego dnia 142. Sesji MKOl, Komitet Organizacyjny Salt Lake City-Utah 2034 znalazł się pod naciskiem innych członków MKOl-u, którzy swoimi wypowiedziami próbowali bronić WADA.
„Ustawę Rodczenkowa” podpisywał prezydent USA Donald Trump. W przypadku jego ewentualnego powrotu do Białego Domu po wyborach prezydenckich, może się okazać, że zmiana ustawy lub zakończenie śledztwa nie będzie takie proste – co ewidentnie wpłynie negatywnie na relacje między komitetem organizacyjnym Salt Lake City-Utah a MKOl-em.
Wybory z konieczności inspirowane przez jedną osobę
Wybory Alp Francuskich na gospodarza zimowych igrzysk w 2030 roku oraz Salt Lake City-Utah w 2034 roku, choć teoretycznie odbyły się zgodnie z obecną procedurą, wskazuj, że proces wyboru gospodarza igrzysk ulega bardzo mocnemu wpływowi pojedynczych osób. Dla całego procesu kluczowa jest postać prezydenta MKOl Thomasa Bacha, od którego zależy niemal wszystko. Prace specjalnych komisji czy sporządzanie studium wykonalności danych kandydatur choć są dopełniane, to stanowią jedynie uzupełnienie kierunków, które nadaje Bach. Przypomina to proces pisania artykułu pod tezę. Wybór jednocześnie francuskiej oraz amerykańskiej kandydatury jest powtórzeniem manewru z 2017 roku, kiedy w tym samym wybrano Paryż oraz Los Angeles na gospodarzy letnich igrzysk na 131. Sesji MKOl w Limie – Bach, który był już wtedy prezydentem MKOl, był jednym z architektów takiego układu.
Z drugiej strony trzeba wskazać wyraźnie, że MKOl decyduje się na te kandydatury mimo przeszkód formalnych oraz wątpliwych etycznie zabiegów, ponieważ ma świadomość fatalnej sytuacji na „rynku chętnych do organizacji zimowych igrzysk”. Nie ma kolejki chętnych do organizacji zimowej edycji. Tendencja ta będzie się utrzymywać, co nie wróży dobrze przyszłości Ruchu Olimpijskiego. „Warunki” postawione obu gospodarzom igrzysk 2030 oraz 2034 świadczą o krytycznej sytuacji. Być może Szwajcarzy lub Szwedzi widząc, że bardzo dobre relacje prezydenta Bacha z Francuzami (i prezydentem Macronem na czele) są zbyt znaczące, nie rozwijali własnych kandydatur. Jednocześnie Thomas Bach najwyraźniej również czuje się wyjątkowo pewnie, skoro „ratunkową” kandydaturę Salt Lake City-Utah uzależnia od zamknięcia śledztwa amerykańskich służb.
Jedno jest pewne – to nie są ostatnie niepokojące sygnały dotyczące zimowych igrzysk w 2030 oraz 2034 roku.
- IOC elects French Alps 2030 as Olympic and Paralympic Winter Games host, olympics.com https://olympics.com/ioc/news/ioc-elects-french-alps-2030-as-olympic-and-paralympic-winter-games-host ↩︎
- R. Livingstone, Opposition to French Alps 2030 Winter Olympics bid squander chance for dialogue with IOC as politicians deny concerns, gamesbids.com, https://gamesbids.com/eng/winter-olympic-bids/opposition-to-french-alps-2030-winter-olympics-bid-squander-chance-for-dialogue-with-ioc-as-politicians-deny-concerns/ ↩︎
- R. Livingstone, Survey shows regional support for French 2030 Winter Olympics bid, but many unaware campaign is underway, gamesbids.com, https://gamesbids.com/eng/winter-olympic-bids/survey-shows-regional-support-for-french-2030-winter-olympics-bid-but-many-unaware-campaign-is-underway/ ↩︎
- WADA statement on case of 23 swimmers from China, wada-ama.org, https://www.wada-ama.org/en/news/wada-statement-case-23-swimmers-china ↩︎
- Salt Lake City must lobby for end to FBI doping investigation in return for 2034 Winter Olympics, The Guardian, https://www.theguardian.com/sport/article/2024/jul/24/salt-lake-city-awarded-2034-winter-olympics-as-french-alps-get-2030-games ↩︎