Tekst pierwotnie ukazał się 28.03.2022 r. na stronie Instytutu Nowej Europy.
Wykluczenie Rosji oraz Białorusi ze świata sportu było bardzo dużym zaskoczeniem dla Kremla. Skala negatywnych decyzji międzynarodowych organizacji sportowych nie została przewidziana przez Moskwę. Jest to o tyle problematyczne dla Rosji oraz Białorusi, że świat sportu odebrał tym państwom możliwość generowania pozytywnego sportowego wizerunku, jakkolwiek trudne by to nie było w obecnej sytuacji. Sankcje sportowe stanowią uzupełnienie sankcji ekonomicznych, a ich odpowiednia kontrola pozwoli egzekwować skuteczność wykluczenia.
Sens sankcji sportowych
Rosyjska inwazja militarna na Ukrainę przy wsparciu Białorusi spowodowała niespotykaną do tej pory reakcję świata sportu. Zgodna i solidarna polityka wykluczania Rosji oraz Białorusi ze świata sportu jest jasnym sygnałem, że stosunek Zachodu wobec Moskwy (oraz Mińska) uległ przewartościowaniu. Należy już zastanowić się nie nad samą możliwością izolacji sportowej tych państw, lecz nad czasem, ile ów proces powinien trwać. Kreml nie przewidywał takiego obrotu spraw w odpowiedzi na rosyjską agresję militarną na Ukrainę. Zostało to wyrażone wprost przez ministra spraw zagranicznych Rosji Sergieja Ławrowa, który powiedział, że nie spodziewali się w Moskwie wykluczenia ze świata sportu, przynajmniej nie na taką skalę. Można zastanawiać się nad zasadnością takiego działania, ale sankcje sportowe na Rosję oraz Białoruś są istotne z czterech powodów:
– są sygnałem, że postawa państw podlega ocenie opinii publicznej;
– weryfikują aktualny wizerunek państw na świecie;
– są bezpośrednim uderzeniem w społeczeństwa tych państw, które ma ewidentnie mniej atrakcyjnych alternatyw do spędzania wolnego czasu;
– stanowią uzupełnienie sankcji ekonomicznych i politycznych.
Organ kontrolny sankcji sportowych i jego zadania
By sankcje sportowe miały odpowiedni efekt, muszą być w jakiś sposób unormowane. Właściwa kontrola oraz nadzór nad izolacją sportową Rosji oraz Białorusi pozwolą w skuteczny sposób realizować tę politykę. W tym celu warto powołać specjalny organ afiliowany przy ONZ lub MKOl. Poniżej znajduje się lista działań, które ten podmiot mógłby realizować w ramach procesu wykluczenia Rosji i Białorusi ze światowego sportu:
1. Stały monitoring realizacji wykluczenia sportowego tych państw.
2. Sporządzenie jednolitej listy organizacji sportowych (federacje oraz kluby) z Rosji i Białorusi objętych sankcjami.
3. Sporządzenie jednolitej listy osób z Rosji i Białorusi (sportowcy, trenerzy, działacze, politycy) wykluczonych ze światowego sportu.
4. Stały monitoring kontaktów podmiotów sportowych Rosji i Białorusi z podmiotami sportowymi z innych państw.
5. Przygotowanie taryfikatora kar za wszelkie naruszenia izolacji sportowej Rosji i Białorusi.
6. Wyraźne określenie ram czasowych trwania izolacji sportowej Rosji i Białorusi.
7. Monitoring zakazu udostępniania obiektów sportowych obywatelom Rosji i Białorusi w innych państwach.
8. Sporządzenie dokumentacji finansowej dotyczącej wszystkich umów sponsorskich firm rosyjskich i białoruskich z międzynarodowymi organami sportowymi oraz zagranicznymi klubami.
9. Przygotowywanie raportów dotyczących realizacji i przestrzegania izolacji sportowej Rosji i Białorusi.
10. Monitoring wewnętrznej sytuacji sportowej Rosji i Białorusi.
11. Monitoring wypowiedzi osób związanych z rosyjskim i białoruskim sportem.
12. Monitoring mediów, Internetu oraz mediów społecznościowych w Rosji i Białorusi.
13. Określenie warunków zakończenia izolacji sportowej Rosji i Białorusi.
14. Przygotowanie ram prawnych wewnątrz międzynarodowych struktur sportowych, które unormują powyższe założenia.
Powyższe punkty są pewnymi drogowskazami, które międzynarodowe organizacje sportowe mogłyby wdrożyć, by też chronić również siebie przed konsekwencjami banicji Rosjan i Białorusinów. Choć izolacja – szczególnie trwająca wiele lat – z perspektywy globalnych podmiotów sportowych również nie jest dobrym rozwiązaniem, to jest ona konieczna. Jej potencjalną główną konsekwencją jest rozłam w świecie sportu. Rosja, która niewątpliwie jest jednym z najważniejszych członków wielu międzynarodowych federacji sportowych, jest zdolna do stworzenia własnych międzynarodowych struktur. I choć w pierwszym etapie mogłoby to być trudne do sfinansowania, to znalezienie sojuszników tego nowego układu nie byłoby niemożliwe.
Przede wszystkim Chiny stałyby się głównym partnerem sportowym Rosji oraz Białorusi. Należy dołączyć również niektóre państwa Azji Centralnej, Bliskiego Wschodu czy Ameryki Południowej. Rosjanie szczególnie mogą upatrywać wsparcia w Kazachstanie, Tadżykistanie, Katarze, Zjednoczonych Emiratach Arabskich oraz Wenezueli. Nie są to jedyni kandydaci do wsparcia sportowego Rosji oraz Białorusi, lecz potencjalne kontakty sportowe z tymi krajami umożliwi redukcję skutków wykluczenia sportowego tak Rosji, jak i Białorusi z międzynarodowych struktur sportowych. Oczywiście nie w pełnym stopniu, lecz w na tyle dużym, by tworzyć precedensy i zakładać własne federacje sportów olimpijskich, piłki nożnej, lekkiej atletyki czy koszykówki. A tego na pewno chcą uniknąć najważniejsze organizacje, przede wszystkim MKOl oraz FIFA. Powyżej punkty pozwolą trzymać w ryzach wykluczenie Rosji i Białorusi.