Priorytety polskiej prezydencji w Radzie UE w obszarze sportu

1 stycznia Polska objęła przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej i będzie organizować jej prace do 30 czerwca 2025 roku. Polska rozpoczęła okres przewodnictwa w ramach tria z Danią oraz Cyprem. Fundamentem polskiej prezydencji jest zagadnienie bezpieczeństwa rozumianego w różnych aspektach (m.in. walka z dezinformacją, zdolność do obrony czy bezpieczeństwo zdrowotne). Ale sport również podlega pracom Rady UE. Jakie priorytety w tym obszarze ma Polska?

Rezolucja Rady: plan prac UE w dziedzinie sportu

Kluczowym dokumentem wyznaczającym priorytety dla Polski (i innych państw sprawujących prezydencję w Radzie UE) oraz instytucji unijnych jest Rezolucja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie planu prac Unii Europejskiej w dziedzinie sportu (na okres 1 lipca 2024 r. – 31 grudnia 2027 r.). Dokument ten określa ramy polityki UE w obszarze sportu na wskazany okres i w ogólnym ujęciu wskazuje konkretne elementy, nad którymi powinny być prowadzone prace. Określone są: kluczowe zagadnienia, temat, cel, format prac, wynik prac z orientacyjnym terminem oraz kto kieruje pracami. Na okres polskiej prezydencji przypadają trzy zagadnienia:

– sport i edukacja (temat: nowe podejście do roli sportu w systemie edukacji)

– kształtowanie polityki i inwestycje w sporcie (temat: badanie i statystyki w dziedzinie sportu)

– tworzenie na rzecz wszystkich grup wiekowych odpowiednich możliwości uprawiania sportu i aktywności fizycznej (temat: współczesne wyzwania i zagrożenia, które są przyczyną spadku sprawności wśród dzieci i młodzieży)

Polskie priorytety prezydencji w Radzie UE w obszarze sportu

Powyższe zagadnienia wpłynęły na określenie priorytetów polskiej prezydencji. Ministerstwo Sportu i Turystyki (MSiT) wskazuje na:

“- nowe wyzwania dla podniesienia poziomu aktywności fizycznej wśród dzieci
i młodzieży oraz dla wzmocnienia roli sportu w procesie edukacji;

– nowatorskie podejście do wychowania fizycznego, zajęć sportowych i zdrowego stylu życia w procesie edukacji dzieci i młodzieży;

– sport jako narzędzie sprzyjające zdrowiu psychicznemu dzieci i młodzieży;

– badania aktywności fizycznej dzieci i młodzieży jako podstawa projektowania krajowej i europejskiej polityki sportowej w tym obszarze;

– “aktywna szkoła” – szkoła przyjazna aktywności fizycznej, budująca całożyciowy nawyk aktywności fizycznej”¹.

Wszystkie te priorytety są przez MSiT określone jako „nowe podejście do roli sportu w procesie edukacji”. Ministerstwo przez pierwsze półrocze będzie określało format prac, liczbę spotkań grup roboczych oraz upowszechniało polskie doświadczenia w tym zakresie. Wymiana informacji i dobrych praktyk będzie służyła wypracowaniu celów, które stawia sobie Polska oraz Rada UE. Priorytety te zbiegają się również w czasie z pracą polskiej grupy roboczej utworzonej w ramach kooperacji MSiT oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej. Celem tego zespołu będzie opracowanie nowej szkolnej podstawy programowej z zajęć wychowania fizycznego, zatem niewykluczone, że w tym zakresie polski zespół może skorzystać z doświadczeń i konkluzji ustalonych w trakcie prezydencji Polski.

MSiT dodatkowo zakłada wdrożenie ujednoliconej metodologii badań poziomu aktywności fizycznej na poziomie UE, co stanowi ciekawe wyzwanie, w którym na pewno polskie środowisko akademickie będzie miało sporo do powiedzenia. Ponadto polska strona informuje, że ma zostać podjęta debata na poziomie unijnym na temat roli sportowców w tworzeniu strategii rozwoju sportu oraz zaznaczona będzie potrzeba uelastycznienia narzędzi finansowych UE wspierających sport.

Głównym departamentem MSiT odpowiedzialnym za organizowanie prac prezydencji Rady UE będzie Departament Współpracy Międzynarodowej, choć naturalnie w trakcie polskiej prezydencji całe ministerstwo będzie zaangażowane w uczestnictwo w pracach związanych z obszarem sportu.

Forum Sportu UE

Na okres polskiej prezydencji przypadnie również Forum Sportu UE – czyli jeden z głównych elementów unijnej polityki sportowej. Jest to konferencja, podczas której spotykają się przedstawiciele środowiska sportowego oraz instytucji unijnych, ze szczególnym uwzględnieniem Komisji Europejskiej, gdyż Forum Sportu UE to inicjatywa Komisji. To swego rodzaju platforma zorganizowanego bezpośredniego dialogu pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami.

Forum Sportu UE organizowane jest w pierwszym półroczu i gospodarzem konferencji jest kraj, który w danym okresie sprawuje prezydencję. W poprzednim roku Forum odbyło się w kwietniu w Liege, w Belgii. W tym roku gospodarzem będzie (najprawdopodobniej) Kraków.

Sport w UE

Sport w ramach Unii Europejskiej nie jest priorytetowym obszarem realizacji polityk unijnych co wynika z wielu elementów. Podstawowy powód to niepisana umowa między instytucjami wspólnotowymi (jeszcze w latach 50. i 60. XX wieku) a organizacjami sportowymi: Wspólnota europejska respektuje prawo federacji sportowych do autonomii i separacji od bezpośrednich procesów politycznych. Na dzisiejszym poziomie unijnym ma to swoje odzwierciedlenie poprzez niewielkie wskazanie sportu w najważniejszym akcie prawnym UE.

W Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) tak naprawdę tylko dwa artykuły jakkolwiek poruszają obszar sportu:

a) Art. 6. TFUE określa sport jako dziedzinę, w której działania na szczeblu UE powinny służyć wspieraniu, koordynowaniu i uzupełnianiu działań państw członkowskich.

b) Art. 165 ust. 1 mówi o tym, że UE „przyczynia się do wspierania europejskich przedsięwzięć w zakresie sportu, uwzględniając jego szczególny charakter, jego struktury oparte na zasadzie dobrowolności oraz uwzględniając jego funkcję społeczną i edukacyjną”.

Art. 165 ust. 2 TFUE, podkreśla, że działanie UE „zmierza do rozwoju europejskiego wymiaru sportu przez popieranie uczciwości i dostępności we współzawodnictwie sportowym oraz współpracy między podmiotami odpowiedzialnymi za sport, jak również przez ochronę integralności fizycznej i psychicznej sportowców, szczególnie tych najmłodszych”.

I to w zasadzie wszystko. Oznacza to w istocie, że instytucje unijne nie mają narzędzi w zakresie polityki sportowej, by móc realnie wpływać na kraje członkowskie oraz międzynarodowe organizacje sportowe. Oba te artykuły określają bardzo szerokie i luźne ramy tego co można w obszarze sportu na poziomie unijnym zaprogramować i najczęściej dotyczy to aspektów edukacyjnych oraz sportu powszechnego. Stąd między innymi takie priorytety polskiej prezydencji.